Ελληνική παιδεία: Ένα ακαταμάχητο όπλο κόντρα στην κρίση...!!

Η λέξη «παιδεία» είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος «παιδεύω», που σημαίνει διδάσκω, εκπαιδεύω. Η παιδεία αναφέρεται στη νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός παιδιού, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της εκπαίδευσης.

Εκτός από την παροχή γνώσεων, η παιδεία αποσκοπεί στη μόρφωση του ανθρώπου, καθώς και στη διάπλασή του, δηλαδή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και στην ανάπτυξη του ήθους του. Οι έννοιες αυτές αποδίδονται επίσης με τον όρο «αγωγή». Η συστηματική παιδεία των πολιτών είναι ελληνική κατάκτηση.

Στην αρχαία Αθήνα, οι έφηβοι μετά το 14ο έτος τους μπορούσαν να παρακολουθήσουν την ανώτερη εκπαίδευση στα δημόσια γυμνάσια και στις φιλοσοφικές ή ρητορικές σχολές (Ακαδημία Πλάτωνα, Λύκειο ή Περίπατος του Αριστοτέλη, Ρητορική Σχολή Ισοκράτη και άλλες).

Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Εκκλησία ήταν ο βασικός φορέας της εκπαίδευσης, αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου σχεδόν όχι μόνο την οργάνωση, τη στελέχωση και τη λειτουργία της, αλλά και την οικονομική επιχορήγησή της.

Στη σύγχρονη Ελλάδα τo ελληνικό Σύνταγμα προσδιορίζει ότι η εκπαίδευση είναι πρωταρχική μέριμνα του κράτους, το οποίο έχει υποχρέωση να την εξασφαλίσει δωρεάν σε κάθε πολίτη. Δυστυχώς στις μέρες μας η έννοια της εκπαίδευσης περιορίζεται πολλές φορές μόνο στην εξειδίκευση. Στόχος όλων (μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών) μέσα από το σχολείο δεν είναι η απόκτηση ευρείας μόρφωσης, η καλλιέργεια του νου και της ψυχής, αλλά η στείρα απομνημόνευση στεγνών γνώσεων για την εισαγωγή στο πολυπόθητο πανεπιστήμιο.

Ο μαθητής αναλώνεται στην αποστήθιση, ενώ αποθαρρύνεται η κριτική σκέψη, η αγάπη για τη δημιουργία, η ανάπτυξη της φαντασίας. Αυτά επιφέρουν την πρόωρη κόπωση και τη δυσκολία προσαρμογής σε ένα πανεπιστημιακό περιβάλλον κατεξοχήν δημιουργικό, το οποίο στηρίζεται στην επιστημονική περιέργεια και την ανάγκη για έρευνα. Το κέλευσμα των περισσότερων γονιών είναι: «Μπες, παιδί μου, στο πανεπιστημιο και αυτομάτως θα λυθούν όλα σου τα προβλήματα στο μέλλον». Είναι δε μεγάλη η απογοήτευση όταν διαπιστώνουν ότι η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο δεν λύνει κανένα ουσιαστικό πρόβλημα, αντίθετα οι απαιτήσεις αυξάνονται κατακόρυφα, ενώ η επαγγελματική καταξίωση και η οικονομική πρόοδος δεν είναι σε καμιά περίπτωση εγγυημένες - ιδιαίτερα στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε.

Στο σχολείο, αλλά και στο πανεπιστήμιο, έπαψε ουσιαστικά να διδάσκεται και να καλλιεργείται παράλληλα με την Επιστήμη και η Ηθική.

Από την άλλη πλευρά, οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, συνθλιβόμενοι από τη γενική κοινωνική παρακμή, σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούν την πανεπιστημιακή τους θέση κυρίως ως μέσο προσωπικής προβολής, περνώντας έμμεσα αυτές τις «αξίες» και στους φοιτητές τους. Επιπλέον, η δωρεάν παιδεία, η οποία είναι συνταγματικό δικαίωμα, έχει ουσιαστικά ακυρωθεί με τις ατέλειωτες ώρες φροντιστηριακών μαθημάτων, τα οποία συχνά υποκαθιστούν τη διδασκαλία στην αίθουσα.

Ηρθε η ώρα να γυρίσουμε στην αληθινή παιδεία, να καλλιεργήσουμε πραγματικά στις νέες γενιές και τον νου και την ψυχή. Η διαχρονική ελληνική παιδεία πρέπει να αποτελέσει το ακαταμάχητο όπλο με το οποίο θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα, φαινομενικά, ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα της πατρίδας μας σε βάθος χρόνου. Μόνο μέσα από την παιδεία θα μπορέσουμε να βρούμε τη δύναμη και τον τρόπο για να βγούμε από τα σημερινά μας αδιέξοδα με αξιοπρέπεια και θάρρος.

«Να ενεργείς με τέτοιον τρόπο ώστε η αρχή στην οποία στηρίζεται η πράξη σου θα μπορούσε να γίνει παγκόσμιος νόμος», υποστήριζε ο Γερμανός φιλόσοφος Εμάνουελ Καντ (1724-1804).

[Του Χριστόδουλου Ι. Στεφανάδη, καθηγητή Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, από protothema.gr]